Việc liên kết còn nhiều hạn chế là cơ hội để thương lái ép giá nông dân khi vào vụ thu hoạch nông sản.
Thiếu liên kết là
nguyên nhân chính
Theo các chuyên gia nông nghiệp, nguyên nhân khiến nông sản do nông dân sản xuất ra,
quá trình tiêu thụ phải qua rất nhiều khâu trung gian, bị thương lại ép giá là
vì cách thức tổ
chức sản xuất nông nghiệp phổ biến hiện nay là hộ cá thể, sản xuất còn manh
mún, quy mô nhỏ, chất lượng thấp, số lượng hạn chế, giá thành cao... nên khả
năng cung ứng hàng hóa nông sản cho thị trường với số lượng nhiều, chất lượng
ổn định còn hạn chế.
Bên cạnh đó, mối liên
liên kết giữa các doanh nghiệp, Hợp tác xã, Tổ hợp tác, các Câu lạc bộ năng
suất cao và nông dân...trong thời gian qua chưa nhiều, thiếu bền vững, cơ chế pháp
lý ràng buộc chưa rõ ràng. Do đó doanh nghiệp chưa quan tâm thiết lập liên kết
với nông dân... Một phần của của các hạn chế đó là phía các Hợp tác xã năng lực
hạn chế, trong khi nhiều nông dân vẫn còn mang nặng tư duy sản xuất phong trào,
chưa hiểu hết được lực ích của việc liên kết.
Ngoài ra, thị trường
tiêu thụ nông sản không ổn định dẫn đến giá cả nông sản thường bấp bênh, một số
nông sản giá cả xuống thấp hơn giá thành. Trong khi đó, nông dân sản xuất
không theo quy hoạch, định hướng của các cơ quan quản lý nhà nước làm phá vỡ
quy hoạch nông nghiệp, khó kiểm soát dẫn đến cung vượt cầu.
Về việc tiêu thụ sản
phẩm theo hợp đồng, trên địa bàn tỉnh đã có quy định về ký kết hợp đồng tiêu
thụ sản phẩm nông nghiệp nhưng trên thực tế, nhiều nông dân và doanh nghiệp
chưa thực hiện đúng hợp đồng nên việc thực hiện rất khó. Đối với nông dân đến
mùa thu hoạch giá cao thì không bán cho đơn vị ký hợp đồng bao tiêu do giá đã
ký thấp hơn giá thị trường và ngược lại. Đối với các trường hợp này chưa được
quy định biện pháp chế tài nên vẫn còn diễn ra tình trạng trên.
Áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp
Giữa năm 2018, Chính
phủ đã ban hành Nghị định 98/2018/NĐ-TTg về chính sách khuyến khích phát triển
hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Đây là cơ sở
quan trọng để giải quyết vấn đề tiêu thụ cho sản phẩm nông nghiệp. Do vậy, việc hình thành và phát triển chuỗi
sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp theo dự án cánh đồng lớn cần
tiếp tục được triển khai thực hiện.
Vào vụ thu hoạch rộ, nhiều loại nông sản thường bị thương lái ép giá.
Bên cạnh đó, vận động
các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ nông sản trên địa bàn tham gia vào việc
hình thành chuỗi liên kết này. Các doanh nghiệp chế biến tiêu thụ quan tâm và
xây dựng chuỗi liên kết cụ thể. Cần xác định chỉ có doanh nghiệp mới làm thay
đổi thực trạng sản xuất, tiêu thụ nông sản hiện nay từ đó nâng cao đời sống
nông dân, từng bước cải thiện bộ mặt nông thôn.
UBND các huyện rà
soát tổng hợp nhu cầu thực tế của địa phương để mời gọi doanh nghiệp đầu tư
chuỗi liên kết, chỉ đạo các xã, các ngành của huyện tạo mọi thuận lợi cho doanh
nghiệp về đất đai, tổ chức lại sản xuất có quy mô, tập trung...theo quy hoạch
gắn với chế biến, kho bảo quản, tiêu thụ...đáp ứng đầy đủ, kịp thời các yêu cầu
của doanh nghiệp.
Sở Công Thương tiếp
tục triển khai các hoạt động nhằm hỗ trợ tiêu thụ nông sản phẩm cho nông dân,
hợp tác xã, doanh nghiệp...qua các chương trình xúc tiến thương mại, khuyến
công địa phương, xúc tiến thương mại quốc gia hàng năm. Xây dựng chương trình
xúc tiến thương mại sát với tình hình thực tế của người sản xuất và tổ chức kết
nối tiêu thụ sản phẩm. Hướng dẫn, hỗ trợ các đơn vị sản xuất trong tỉnh tham
gia các cuộc hội nghị kết nối cung cầu tại các thị trường tiềm năng nhằm tạo
điều kiện cho các đơn vị tiêu thụ sản phẩm, mở rộng thị trường. Tổ chức
kết nối cung cầu tiêu thụ nông sản trên địa bàn tỉnh vào chợ đầu mối Dầu Giây;
kết nối giao thương giữa nhà vườn với tiểu thương tại chợ, giữa chợ đầu mối Dầu
Giây với các chợ truyền thống, nhà hàng, bếp ăn tập thể, trường học; kết nối
giao thương với các nhà xuất khẩu trong và ngoài nước nhằm tiêu thụ nông sản
trong tỉnh. Mở rộng chợ đầu mối Dầu Giây ưu tiên tiêu thụ sản phẩm trong tỉnh,
đồng thời tiêu thụ sản phẩm của các tỉnh lân cận.
Thực hiện xây dựng
thí điểm mô hình “Doanh nghiệp – Hợp tac xã – nông dân tiêu thụ sản phẩm và
cung ứng vật tư nông nghiệp” nhằm đảm bảo doanh nghiệp có nguồn cung ổn định,
lâu dài; người nông dân được cung ứng vật tư nông nghiệp, được hướng dẫn quy
trình trồng trọt, được bao tiêu sản phẩm, được tiêu thụ sản phẩm với giá cả ổn
định. Đồng thời, dự báo thị trường, định hướng thị trường và có khuyến
nghị kịp thời đến người sản xuất nhằm nuôi, trồng có hiệu quả…
Lê Khôi