Tinh gọn bộ máy, tinh
giản biên chế là công việc hệ trọng và khó khăn vì nó liên quan đến lợi ích của
nhiều chủ thể, là công việc khó như “tự lấy đá ghè chân mình”. Tuy nhiên, đây
là đòi hỏi bức thiết và không thể không làm nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả
hoạt động của hệ thống chính trị. Do đó phải có quyết tâm chính trị cao, cách
làm phù hợp mới tránh được những xáo trộn về tư tưởng, tâm lý, con người, nguồn
lực… Đồng thời, những việc đã rõ, cần thực hiện và có thể thực hiện được thì
thực hiện ngay như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ trong bài phát biểu
bế mạc Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII). Dưới đây là đề xuất một số công việc
có thể làm ngay:
Một là, rà soát chức năng, nhiệm vụ, số lượng nhân sự,
trình độ chuyên môn nghiệp vụ trong nội bộ mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức để thu
gọn đầu mối trực thuộc theo nguyên tắc: (1) Sáp nhập các đơn vị tương đồng hoặc
chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ. (2) Một đơn vị có thể phụ trách nhiều công
việc. (3) Mỗi công việc chỉ do một đầu mối chủ trì, qua đó sàng lọc và bố trí,
phân công công tác đối với nhân sự hiện có theo lĩnh vực chuyên môn phù hợp.
Trước mắt, sáp nhập và cơ cấu lại bộ phận văn phòng – hành chính - phục vụ dùng
chung cho toàn đơn vị. Tăng cường áp dụng công nghệ tin học trong hoạt động
quản lý và điều hành cơ quan, đơn vị, tiến tới tinh gọn bộ máy, tinh giản biên
chế, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan, đơn vị. Việc
này được một số địa phương thực hiện thí điểm đã cho kết quả bước đầu khả quan
trong việc tinh gọn đầu mối, phát huy số lượng biên chế hiện có, hướng đến tinh
giản biên chế hiệu quả, tránh xáo trộn nhân sự.
Hai là, quy định và áp dụng tiêu chí về số lượng nhân sự
tối thiểu đối với việc thành lập hay sáp nhập, cho tồn tại hay giải thể một cơ
quan, đơn vị nào đó. Chúng tôi đề xuất mỗi một đầu mối tổ chức phải có tối
thiểu 5 nhân sự trở lên. Những trường hợp đặc biệt phải có quy định riêng. Theo
đó, các ban, ngành, địa phương, đơn vị rà soát, sắp xếp lại các đầu mối cơ
quan, đơn vị, phân công công việc phù hợp với số lượng cán bộ, nhân sự hiện có,
đồng thời xác định rõ số nhân sự dôi dư để có phương án và kế hoạch kiện toàn
bộ máy, tinh giản biên chế.
Ba là, quy định và áp dụng ngay số lượng cán bộ lãnh đạo,
quản lý tại các cơ quan, đơn vị theo một số tiêu chí: chức năng, nhiệm vụ, tính
chất quan trọng, số lượng nhân sự của cơ quan đơn vị… Chúng tôi đề xuất: Mỗi cơ
quan, đơn vị có tối thiểu 5 nhân sự thì chỉ nên có 1 lãnh đạo hoặc tối thiểu 1
cấp trưởng và 1 cấp phó. Đối với cơ quan, đơn vị có trên 5 nhân sự thì tùy điều
kiện mà bố trí 1 cấp trưởng và các phó, nhưng không quá 3 phó. Đối với những
cán bộ, lãnh đạo, quản lý dôi dư sau quá trình kiện toàn tổ chức, cần vận dụng
chính sách động viên quá trình công tác, cống hiến, tránh xảy ra những xáo trộn
tư tưởng, tâm lý gây trở ngại cho hoạt động của cơ quan, đơn vị. Như vậy sẽ
tránh được tình trạng thừa cán bộ lãnh đạo, quản lý, thiếu cán bộ, chuyên viên,
nhân viên xử lý công việc chuyên môn.
Bốn là, sáp nhập, nhất thể hóa chức danh người đứng đầu đối
với các cơ quan, đơn vị có chức năng tương đồng hoặc trùng chéo, gây nên tình
trạng thiếu rõ ràng về thẩm quyền, trách nhiệm của cá nhân và tổ chức, phân tán
nguồn lực, góp phần dẫn đến nạn quan liêu, lãng phí, tham nhũng
Việc cần làm ngay
hiện nay là rà soát lại tổng thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hệ
thống chính trị. Trước mắt, hợp nhất chức danh người đứng đầu các cơ quan tham
mưu, giúp việc của Đảng với chức danh người đứng đầu cơ quan nhà nước và các tổ
chức chính trị - xã hội có tương đồng chức năng, nhiệm vụ như: Trưởng ban tổ
chức với giám đốc sở nội vụ; trưởng ban tuyên giáo với giám đốc trường (trung
tâm) bồi dưỡng chính trị; chủ nhiệm ủy ban kiểm tra cấp ủy với chánh thanh tra
nhà nước…. Sáp nhập, tinh gọn hợp lý các đầu mối, đơn vị bộ phận có cùng chung
nhiệm vụ như bộ phận văn phòng; bộ phận hành chính tổng hợp thành cơ quan giúp
việc dùng chung. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong
bộ máy của Đảng. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị của
Đảng.
Năm là, đối với các tổ chức có tính trung gian như: các ban
chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương có thể xem xét giải thể hoặc trao lại chức
năng, nhiệm vụ cho các cơ quan của Đảng hoặc các cơ quan quản lý Nhà nước phù
hợp đảm nhận.
Để thực hiện những công việc trên, đòi hỏi các tổ chức và
cá nhân, đặc biệt là người đứng đầu các cơ quan đảng, nhà nước, người đứng đầu
cấp ủy, chính quyền phải có dũng khí và quyết tâm chính trị lớn, kiên quyết gạt
bỏ những lợi ích bộ phận vì mục tiêu chung là tinh gọn bộ máy, tinh giản biên
chế, tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.
Ths
Bùi Văn HảiHọc
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh