Độc đáo làng
nghề: Đến với thị trấn Định Quán, huyện Định
Quán du khách có thể ghé thăm làng dân tộc Châu Mạ ở khu phố Hiệp Nghĩa là nơi
tập trung người Châu Mạ sinh sống, để xem nghề dệt thổ cẩm là nghề truyền thống
dân tộc đã có hàng trăm năm nay. Mặc dù mức thu nhập hàng năm bằng nghề dệt thổ
cẩm không đáng là bao, nhưng phần lớn bà con đều cố gắng gìn giữ nghề. Sản phẩm
dệt thổ cẩm của bà con đã được ngành VHTT
cấp huyện, tỉnh giới thiệu và triển lãm nhiều tại Đồng Nai và Thành phố
HCM.
Chị Ka BLỏn - giói thiệu sản phẩm dệt thổ cẩm của làng dân tộc Châu Mạ kp Hiệp Nghĩa
Nghề
dệt thổ cẩm của người Châu Mạ nơi đây khá đặc sắc, đã tạo ra những sản phẩm
mang tính riêng biệt như khăn quàng cổ, những tấm vải nhiều màu sắc với các họa
tiết hoa văn tinh tế như: con người, con mắt, con trâu, con dê, con bướm, chim
chóc, cái cối, con khỉ, hình ảnh mặt trời, cây đèn sáp, bàn thờ thần linh… Tất
cả những họa tiết hoa văn với cách thể hiện cách điệu đều có ý nghĩa riêng của chúng.
Hầu hết, nó liên quan đến tư duy của cộng đồng người Châu Mạ về cuộc sống, thế
giới, và những kinh nghiệm được đúc kết, trải nghiệm qua bao đời. Nhiều hoa văn
được truyền qua nhiều thế hệ bởi những câu chuyện, trường ca… có liên quan đến
nguồn gốc, phong tục của tộc người Châu Mạ. Chúng được thể hiện trên thổ cẩm
với những nét tinh tế, sắc sảo qua sự khéo léo của mỗi người dệt; đặc biệt là
những nghệ nhân.
Hầu
hết phụ nữ người Mạ trong làng đều biết nghề dệt thổ cẩm và đã trở thành một
nét riêng của dân tộc, tồn tại qua bao thế hệ. Hình ảnh người phụ nữ miệt mài
bên khung dệt tạo ra những sản phẩm thổ cẩm nhiều màu sắc, đẹp mắt với nhiều
công dụng như tấm đắp, khố, váy, túi xách, những đồ dùng trang trí… Thổ cẩm
không phải là những sản phẩm thô sơ mà là sự kết hợp khéo léo về màu sắc, hoa
văn và còn là bức tranh thật sống động về nét văn hóa của người Châu Mạ.
Và hơn nữa, khi dệt những hoa văn họa tiết trên thổ cẩm, mỗi sản phẩm làm ra
không chỉ là công sức mà còn là tình cảm của những người dệt gửi gắm vào đó.
Duy trì và phát
triển làng nghề: Do thu nhập từ nghề dệt thổ cẩm không
nhiều nên tưởng như nghề này đã mai một, nhưng nhờ quyết tâm duy trì và phát
triển ngành nghề truyền thống này, các cấp chính quyền địa phương đã triển khai
đề án “Khôi phục và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Châu
Mạ”. Năm 2011 Đảng và chính quyền các cấp đã đầu tư xây dựng Nhà văn hóa cộng
đồng dân tộc Châu Mạ khang trang theo truyền thống người dân tộc Châu Mạ với
diện tích trên 200 m2; tổ chức được 03 lớp dạy học nghề dệt, may thổ cẩm cho
đồng bào dân tộc Châu Mạ khu phố Hiệp Nghĩa, với trên 80 học viên. Đặc biệt lớp
dạy nghề không chỉ dành cho chị em đã có gia đình mà còn thu hút được lớp trẻ
có tay nghề cao tham gia trong dạy và truyền nghề truyền thống cho các thế hệ
sau. Hầu hết các chị em sau khi tham gia khóa học về đều có thêm nghề phụ, cho
thu nhập đáng kể, góp phần nâng cao đời sống gia đình.
Tuy
nhiên, thị trường thời mở cửa, cơ hội nhiều nhưng thách thức cũng không ít,
nghề dệt thổ cẩm đang chao đảo do chất lượng mẫu mã sản phẩm không cạnh tranh
được với các sản phẩm dệt may trên thị trường. Ngoài ra, khung dệt của bà con
chủ yếu được làm từ thanh tre, ống nứa… cách làm công cụ thủ công nên năng suất
thấp, sản phẩm làm ra không nhiều, chất lượng chưa cao, mẫu mã còn hạn chế. Do
vậy, hàng hóa làm ra khó tìm thị trường tiêu thụ, đời sống người lao động làm
nghề đang gặp nhiều khó khăn...
Để
duy trì phát triển làng nghề dệt thổ cẩm phát triển bền vững, Nhà nước cần có
chính sách hỗ trợ kinh phí để các hộ gia đình người dân tộc tiếp cận kỹ thuật
mới trong sản xuất để tạo ra những sản phẩm có chất lượng và phù hợp với thị
hiếu người tiêu dùng. Đồng thời tạo điều kiện để các doanh nghiệp đầu mối phát
triển làm nòng cốt tiêu thụ sản phẩm, tạo đà cho làng nghề phát triển ổn định
và bền vững, góp phần tạo việc làm ổn định cho người dân bản địa, duy trì và
phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc./.
Tin ảnh Đinh Thành Út