Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật trong từ
cuối năm 2022 đến tháng 7-2023) đã có 03 trường hợp tử vong do bị
chó dại cắn.
Triệu chứng điển hình của chó, mèo dại. Bệnh dại ở chó thường có 2 thể điển hình đó là thể điên
cuồng và thể bại liệt
Chó dại thể điên cuồng: thường rất hung dữ, có
thể chia làm 3 thời kỳ:
Thời kỳ đầu: biểu
hiện bằng những thay đổi trong thói quen của con vật như bứt rứt, lo
lắng, có khi tỏ ra vui mừng, quấn quýt chủ hơn, hoặc chỉ tỏ ra buồn rầu. Con
vật thường ăn nhiều hơn bình thường, có thể sốt, nước dãi đã có virus dại. Thời
kỳ này chỉ trong vài giờ nhưng cũng có khi tới 1- 2 ngày.
Thời kỳ phát bệnh: biểu
hiện bằng những biến loạn quá độ như: con vật luôn luôn cử động, nhảy lên bắt
đớp những con ruồi tưởng tượng hoặc kẻ thù không có. Con vật khó nuốt như bị
hóc xương, tiếng kêu khàn khàn, ồ ồ, gãy từng nhát, tiếng sủa kéo dài và cuối cùng
rướn cao lên thành những tiếng hú ghê rợn. Bất cứ một sự kích thích nào dù nhỏ
đều có thể làm cho chó lên cơn dại, cắn người và các con vật khác hoặc tự cắn
nó, thường cắn rất mạnh và bổ ra đường chạy rông khắp nơi. Phạm vi hoạt động
của một con chó dại có khi lên tới 50 km. Vì vậy những con chó dại rất nguy
hiểm, nó là mối nguy cơ lớn truyền bệnh dại cho người và các súc vật
khác.
Thời kỳ bại liệt: con vật
có biểu hiện gầy mòn, mắt lõm sâu, vẻ mặt phờ phạc, kêu thất thanh, hàm trễ
xuống không nuốt được nữa. Bại liệt bộ phận sau làm con vật xiêu vẹo, đi phân
táo bón, bí tiểu tiện, cuối cùng vật ngã xuống và chết.
Chó dại ở thể bại liệt: còn gọi là dại câm, thời kỳ bị
kích thích ngắn hoặc không có. Bệnh biểu hiện bằng bại liệt không nhất định ở
chỗ nào. Con vật buồn rầu, ủ rũ, liệt ở một bộ phận hay nửa người, thông thường
là liệt cơ hàm làm cho mõm luôn hé mở. Hàm dưới trễ xuống, lưỡi thè ra, nước
dãi chảy tự do. Con vật không cắn được cũng không thể sủa được gọi là thể câm.
Bệnh tiến triển từ 2 - 7 ngày, thường là 2 - 3 ngày, sau đó con vật chết.
Ngoài 2 thể nói trên, đôi khi còn gặp thể ruột. Triệu
chứng chính của thể ruột là chỉ thấy chó nôn mửa, đau bụng, có dấu hiệu
viêm dạ dày - ruột. Con vật không có biểu hiện hung dữ hay bại liệt, sau 2 - 3
ngày thì chết.
Triệu chứng dại ở mèo: Mèo bị dại ít hơn chó vì nó quen
ở một mình. Nói chung bệnh dại ở mèo tiến triển tương tự như ở chó. Mèo bị dại
hay nấp mình vào chỗ vắng, tối, hoặc trái lại kêu luôn luôn, không ở yên một
chỗ, tiếng kêu như động dục. Nếu chạm vào, nó nổi cơn hung dữ cắn, cào. Chính
răng và móng vuốt của mèo gây ra vết thương sâu, tạo điều kiện cho virus dại dễ
xâm nhập. Đôi khi mèo dại không có biểu hiện hung dữ mà chỉ bại liệt chân
sau. Khi phát hiện chó, mèo bị bệnh dại hoặc nghi dại, cần thực hiện
Không tiếp xúc với con vật, không di chuyển hoặc bán để hạn
chế sự lây nhiễm vi rút dại sang người và lây lan dịch
Phải báo cáo ngay cho chính quyền, y tế, thú y thôn bản và
xã/phường, để có biện xử lý ngay con vật bị dại và những con vật đang sống
tại đó.
Phải chôn sâu xác những con vật bị dại cùng với các
chất sát khuẩn như xút, vôi cục chưa tôi hoặc vôi bột...
Người bị chó, mèo dại, nghi dại cắn hoặc tiếp xúc với chúng
cần thực hiện
Khi bị chó, mèo dại, nghi dại cắn hoặc tiếp xúc với
chúng cần phải coi đó là trường hợp cấp cứu. Trước hết phải xử lý tại chỗ vết
thương, sau đó phải đến các điểm tiêm phòng dại để được các thầy thuốc chuyên
khoa khám và có biện pháp xử lý cụ thể cho từng trường hợp.
Xử lý tại chỗ vết thương như thế nào là tốt nhất?
Khi bị súc vật dại, nghi dại cắn hoặc tiếp xúc với
chúng phải rửa ngay thật kỹ vết thương bằng nước xà phòng đặc, nước muối hoà
đặc, dội nước sạch nhiều lần, bôi chất sát khuẩn như cồn, cồn iốt đậm đặc...
Mục đích xử lý tại chỗ vết thương là để sát khuẩn, làm giảm đến mức tối thiểu
lượng virus dại tại nơi xâm nhập. Chú ý khi rửa vết thương không được làm dập
nát vết thương và chỉ khâu vết thương sau 3-5 ngày để hạn chế virus tản
phát.
Những trường hợp người bị súc vật cắn phải đi tiêm phòng dại
ngay, phải tiêm vaccin dại và huyết thanh kháng dại
Con vật lên cơn dại hoặc nghi dại.
Vết cắn ở đầu, mặt, cổ, đầu chi, bộ phận sinh dục... dù vết
cắn nhẹ.
Có nhiều vết cắn nguy hiểm, vết cắn sâu.
Không theo dõi được con vật.
Tại nơi người bị súc vật cắn đang có hoặc trước đó đã từng có
súc vật bị dại.
Để đạt hiệu quả cao, khi tiêm phòng dại cần chú ý những vấn
đề gì?
Phải tiêm sớm ngay sau khi bị cắn hoặc tiếp xúc với con vật
bị dại, nghi dại
Phải tiêm đủ số mũi, đúng khoảng cách giữa các mũi tiêm theo
chỉ định của bác sĩ đối với từng loại vaccin dại và phác đồ tiêm
Trong thời gian tiêm không nên làm việc quá sức, không uống
rượu và dùng các chất kích thích.
Không dùng các thuốc có dạng corticoid, các thuốc làm giảm
miễn dịch... trong và sau khi tiêm phòng dại 6 tháng.
Các biện pháp chủ yếu để phòng được bệnh dại là gì?
Những người khi đã bị bệnh dại lên cơn đều dẫn đến tử
vong 100%, biện pháp duy nhất để giảm thiểu cái chết oan uổng là khi nghi bị
nhiễm virus dại cần phải rửa thật kỹ vết thương, tiêm vaccin dại và huyết thanh
kháng dại càng sớm càng có hiệu quả. Không điều trị bằng đông y hoặc bài thuốc
của các thầy lang.
Hạn chế nuôi chó. Chó nuôi phải xích, nhốt, rọ mõm. Diệt chó
chạy rông, chó vô chủ, chó dại và nghi dại.
Nuôi chó phải tiêm vaccin phòng dại đầy đủ theo hướng dẫn của
ngành Thú y.
Tại nơi xuất hiện chó dại phải diệt hết chó dại, nghi dại.
Nghiêm cấm bán chó tại nơi đang có dịch sang vùng khác để tránh lây lan dịch
bệnh.
Người bị chó, mèo dại, nghi dại cắn hoặc tiếp xúc với súc vật
dại phải rửa vết thương thật kỹ và được điều trị dự phòng càng sớm càng
tốt. Những đối tượng có nguy cơ nhiễm virus dại cao như: cán bộ
thú y; người trực tiếp giết mổ, sơ chế, chế biến thực phẩm từ chó, mèo; cán bộ
kiểm lâm; người làm trong phòng thí nghiệm có virus dại... phải tiêm vaccin
phòng bệnh dại gây miễn dịch chủ động trước khi bị nhiễm.
Xã Xuân Thành