1. Các loại sâu gây hại chính
1.1. Rầy phấn (Allocaridara malayensis
Crawford):
Cách gây hại: Đây là đối tượng gây hại rất quan
trọng trên cây sầu riêng, trưởng thành và ấu trùng thường sống ở mặt dưới lá và
chích hút các lá non, lá bị hại thường có những chấm vàng, khi bị hại nặng lá
thường khô, cong lại và rụng hàng loạt làm ảnh hưởng đến sự phát triển, ra hoa,
đậu trái của cây. Ngoài ra, rầy còn tiết ra mật ngọt, tạo điều kiện để nấm bồ
hóng phát triển. Rầy phát triển mạnh vào các tháng nắng.
Phòng trị: Khi lá non vừa ra thường xuyên
phun nước để làm giảm mật số trưởng thành của ấu trùng, điều khiển cây ra đọt
non đồng loạt để dễ trừ rầy. Khi mật độ rầy cao dùng các loại thuốc BVTV có
hoạt chất như: Fenobucarb, Dimethoate, Cypermethrin (Bassa 50EC, Bitox 40EC,
Cyper 25EC, ...) để phun.
1.2. Rệp sáp Planococcus sp.):
Cách gây hại: Loài này gây hại khá phổ biến trên sầu riêng, chúng tấn công trên trái từ
khi trái còn non, rệp sáp trong quá trình gây hại còn tiết ra mật đường tạo
điều kiện thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển làm giảm giá trị thương phẩm của
trái.
Phòng trị: Thường xuyên thăm vườn kiểm tra;
phun nước vào trái có thể rửa trôi rệp sáp trên trái, tỉa bỏ những trái non bị
nhiễm nặng, không nên trồng xen cây cà phê, mãng cầu trong vườn; mật độ gây hại
cao dùng các loại thuốc có hoạt chất như: Methidathion, Acephate (Supracide
40EC, Monster 40EC,…) để phun.
1.3. Sâu đục trái (Conogethes Punctiferalis):
Cách gây hại: Con cái trưởng thành đẻ trứng
trên vỏ trái non, sâu non nở ra thường ăn ở phần vỏ sau đó đục vào trong trái.
Sâu gây hại từ khi trái còn non đến trưởng thành, đặc biệt gây hại nặng trên
các chùm trái hơn là các trái đơn độc, trái non bị hại sẽ biến dạng và rụng,
trái lớn bị hại sẽ làm ảnh hưởng đến giá trị thương phẩm và còn tạo điều kiện
cho các loại nấm bệnh tấn công theo vết đục làm thối trái.
Phòng trị: Thường xuyên kiểm tra để phát
hiện quả bị sâu, đem tiêu hủy quả bị gây hại nặng và bị rụng, dùng túi chuyên
dùng để bao trái, cắt tỉa trái sáu, trái phát triển kém, khi mật độ gây hại cao
dùng các loại thuốc BVTV có hoạt chất như: Diazinon, Nereistoxin (Dimehypo)
(Basudin 40EC, Netoxin 18SL,….)
1.4. Nhện đỏ (Eutetranychus sp.)
Cách gây hại: Thành trùng có hình oval dẹp
màu đỏ đến đỏ nâu, thành trùng sống 6-7 ngày, nhện đẻ từng trứng rải rác trên
mặt lá, trứng nhện hình tròn màu đỏ. Nhện đỏ phát triển mạnh trong điều kiện
nóng ẩm ở vùng nhiệt đới, khả năng sinh sản cao, vòng đời ngắn, gây hại bằng
cách ăn biểu bì mặt lá tạo thành những chấm trắng li ti và tiết độc tố. Khi bị
nhiễm nặng lá chuyển màu vàng và rụng ảnh hưởng đến khả năng ra hoa và đậu trái
của cây.
Phòng trị: Phun nước lên lá tạo độ ẩm trong mùa nắng sẽ làm giảm mật độ nhện,
đồng thời tạo điều kiện cho thiên địch có lợi phát triển. Khi mật độ cao dùng
các loại thuốc BVTV có hoạt chất như: Hexythiazox, Propargite, Dicofol
(Nissorun 5EC, Comite 73EC, Kelthane 18,5EC,…) để phun.
2. Các bệnh gây hại chính
2.1. Bệnh thối gốc chảy nhựa (do nấm Phytophthora Palmivora):
Triệu chứng: Đây là bệnh hại rất quan trọng
trên sầu riêng. Tác nhân do nấm Phytophthora Palmivora gây
hại, nấm lưu tồn chủ yếu trong đất, trong nước, trong các bộ phận bị bệnh của
cây sầu riêng. Nấm tấn công phần rễ non gần mặt đất và lan dần đến phần vỏ của
gốc sát mặt đất và di chuyển lên phần vỏ của thân cây làm vỏ cây biến thành màu
nâu, sau đó vỏ cây bị thối và chảy nhựa ra, phần gỗ tại vết bệnh cũng hóa nâu.
Đôi khi nấm còn tấn công các cành phía trên cao của cây sầu riêng.
Bệnh thường xảy ra trong mùa mưa và dễ dàng gây hại trong các vườn trồng
dày có tán lá rậm rạp, chăm sóc kém. Nấm bệnh còn tấn công trên trái làm thối
trái hàng loạt và trên lá sầu riêng nhất là trên các lá non ở các cành gần mặt
đất. Trong mùa mưa nếu không kiểm soát và quản lý vườn cẩn thận thì nấm sẽ tấn
công trên lá và trái, đây là nguồn lây lan rất quan trọng của bệnh tại vườn sầu
riêng.
Phòng bệnh:
Nên kết hợp nhiều biện pháp tổng hợp như:
+ Thường xuyên theo dõi để phát hiện sớm.
+ Không nên trồng quá dày và trồng xen với các loại cây cùng ký chủ của
nấm.
+ Phải thay cây cũ triệt để và xử lý đất trước khi trồng mới.
+ Thu gom và tiêu huỷ những bộ phận của cây bị bệnh.
+ Luân canh đất trước đây đã trồng cây cùng ký chủ.
+ Tiêu huỷ sớm những cây già yếu, không hiệu quả.
+ Chú ý bón phân hữu cơ và NPK cân đối.
+ Đất phải thoát nước tốt, cách mực nước ngầm hơn 1m.
Trị bệnh: Khi cây bị bệnh nên cạo sạch phần bệnh, sau đó bôi thuốc BVTV có hoạt
chất như: Fosetyl Aluminium, Metalaxyl 8% + Mancozeb 64%, Metalaxyl....Kết hợp
với phun xịt với một trong các loại thuốc trên; bơm thuốc BVTV có hoạt chất
Phosphorous acid với chế độ nước, dinh dưỡng đầy đủ.
2.2. Bệnh thán thư (Do nấm Collectotrichum
Zibethinum):
Triệu chứng: bệnh này khá phổ biến trên
cây sầu riêng, vết bệnh thường bắt đầu từ mép lá hay từ chóp lá lan dần vào
trong phần phiến lá có màu nâu đậm. Vết bệnh điển hình là để lại các đường viền
hình tròn có màu nâu đậm dọc hai gân chính. Thường bệnh xuất hiện trên cây kém
phát triển, nhất là trong mùa nắng hay sau khi thu hoạch. Bệnh thán thư thường
chỉ xuất hiện trên lá già.
Phòng trị:
+ Cắt bỏ đem tiêu hủy lá bệnh
+ Bón phân, tưới nước đầy đủ.
+ Sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất: Metalaxyl 8% + Mancozeb 64%, Propineb,
Carbendazim, Thiophanate - Methyl....
2.3. Bệnh đốm rong (do nấm cephaleuros virescens):
Triệu chứng: Bệnh đốm rong rất phổ biến và tấn
công trên nhiều loại cây ăn quả khác nhau, thường bệnh tấn công trên lá và các
cành cây ở các vườn sầu riêng chăm sóc kém.
Vết bệnh có hình tròn màu gạch tôm đường kính từ 0,2-1cm và hơi nhô lên,
nếu nhìn kỹ thấy nhiều sợi tơ trên vết bệnh thường xuất hiện ở mặt trên của lá,
rong hút dinh dưỡng và làm lá kém phát triển, giảm quang hợp. Bệnh còn tấn công
trên cành cây vết bệnh cũng tương tự như trên lá, làm cành non bị nứt ra, vị
trí nứt này cũng dễ nhiễm các loại nấm khác, đặc biệt là nấm Phytophthora palmivora
trong mùa mưa.
Phòng trị: Tạo vườn cây thông thoáng, phun các loại thuốc có chứa gốc đồng như:
Zineb 20% + Bordeaux 45% + Benomyl 10%, Copper Hydrocide, Copper Oxychloride, …
2.4. Bệnh cháy lá chết ngọn (do nấm Rhizoctonia sp):
Triệu chứng: Đây là nấm gây bệnh khá
quan trọng cho cây sầu riêng ở cả giai đoạn vườn ươm và cây trưởng thành. Vết
bệnh xuất hiện ban đầu là những đốm màu nâu sũng nước, sau đó lan rộng dọc theo
hai mép lá làm cho lá không phát triển được và co dúm lại cuối cùng lá khô và
rụng, cành non cũng khô dần và chết cả cây. Trên cây trưởng thành bị nhiễm làm
lá non bị khô và rụng; chết ngọn, cành và nhánh nhỏ, ảnh hưởng rất lớn tới năng
suất. Thường bệnh xuất hiện và phát triển mạnh trong mùa mưa.
Phòng trị:
+ Thoát nước vườn ươm tốt, không quá rậm rạp.
+ Không đặt cây con dưới tán cây lớn.
+ Thu dọn, tiêu hủy (các phần cây bị bệnh, tránh lây lan).
+ Tỉa cành tạo tán thông thoáng.
+ Sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất như: Hexaconazole, Difenoconazole 150g/l
+ Propiconazole 150g/l, Carbendazim....
2.5. Bệnh nấm hồng (do nấm corticium
salmonicolor):
Triệu chứng: Nấm bệnh thường tấn công
trên các cành cây. Nấm thường tạo một lớp tơ, nấm lúc đầu có màu vàng trắng đục
sau đó chuyển sang màu hồng nhạt phát triển xung quanh vỏ cành cây, nấm hút
dinh dưỡng làm vỏ cành chỗ bị hại khô và rụng lá cả cành, cuối cùng làm cành
chết khô.
Phòng trị: Tỉa cành thông thoáng, cắt bỏ tiêu hủy nhánh bị bệnh nặng, sử dụng
thuốc BVTV như: Copper Hydrocide (Champion77WP), Validamycin A (Validamycin
3DD), Hexaconazole (Anvil 5SC)...
2.6. Bệnh thối hoa (do nấm Fusarium sp):
Triệu chứng: Hoa bị bệnh tấn công có màu nâu
đen vết bệnh hơi lõm xuống. Nấm tấn công trên 2 mảnh vỏ bao quanh hoa sầu
riêng, sau đó lan dần vào trong phần cánh hoa và làm hoa thối và rụng đi.
Phòng trị:
+ Tỉa cành, tạo tán cho cây và vườn cây thông thoáng, nên tỉa bớt và để các
hoa trên cành thưa và rời nhau, làm vệ sinh và tiêu hủy các hoa nhiễm bệnh rơi
rụng dưới tán cây.
+ Phun thuốc khi hoa chuẩn bị nở như: Zineb 20% + Bordeaux 45% + Benomyl
10%, Zineb 25% + Bordeaux 60%, Benlate, Iprodione (Rovral, Hạt vàng 50WP).
Nguồn:
Sưu tầm