1. Bổ sung trợ cấp
hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng
Trợ cấp hưu trí
xã hội theo quy định của Luật BHXH năm 2024 là loại hình BHXH do ngân sách nhà
nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy
định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi không có lương hưu,
trợ cấp BHXH hằng tháng, trong đó giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã
hội xuống 75 tuổi (hiện hành là 80 tuổi). Riêng đối với người thuộc hộ nghèo,
hộ cận nghèo thì từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã
hội.
2. Bổ sung quy
định nhằm gia tăng sự liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản
Bổ sung chế độ
trợ cấp hằng tháng đối với người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và
chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi
nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng)
và chưa tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi) nếu không hưởng
BHXH một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng
từ chính khoản đóng của mình. Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được
ngân sách nhà nước đóng BHYT.
3. Mở rộng đối
tượng được tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ BHXH bằng việc mở rộng đối
tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có
đăng ký kinh doanh; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân
phố; Người lao động làm việc không trọn thời gian; Người quản lý doanh nghiệp,
người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.
4. Bổ sung quyền
thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở
cấp xã thay vì chỉ hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất như Luật hiện hành.
5. Bổ sung chế
độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện: Người tham gia BHXH tự nguyện đáp
ứng đủ điều kiện theo quy định được hưởng trợ cấp thai sản với mức là 02 triệu
đồng cho mỗi con mới sinh, do ngân sách nhà nước bảo đảm, người lao động không
phải đóng thêm so với quy định hiện hành.
6. Gia tăng cơ
hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện
về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.
7. Bổ sung quy
định nhằm gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động
bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
Luật BHXH số
41/2024/QH15 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng
tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương
hưu thay vì nhận BHXH một lần. Người lao động đã chấm dứt tham gia BHXH mà có
đề nghị thì hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Đủ tuổi hưởng
lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH;
- Ra nước ngoài
để định cư;
- Người đang mắc
một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;
- Người có mức
suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;
- Người lao động
có thời gian đóng BHXH trước ngày 01/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng
tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian
đóng BHXH chưa đủ 20 năm. Như vậy, đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày
01/7/2025 trở đi thì sẽ giải quyết BHXH một lần trong các trường hợp (i), (ii),
(iii) và (iv) nêu trên.
Người lao động
không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có
cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: Khi tiếp tục tham gia được
hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn; Được hưởng lương hưu với điều kiện dễ
dàng hơn; trong thời gian hưởng lương hưu được quỹ BHXH đóng BHYT; Được hưởng
trợ cấp hàng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng
trợ cấp hưu trí xã hội; trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được NSNN
đóng BHYT.
8. Đảm bảo tốt
hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH đối với người lao động Việt Nam đi làm
việc ở nước ngoài và người lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam thông
qua việc bổ sung quy định trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về thời gian tham gia BHXH của
người lao động ở Việt Nam và ở nước ngoài được tính để xét điều kiện hưởng chế
độ BHXH.
9. Nâng cao hiệu
quả đầu tư quỹ BHXH, tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ BHXH thông
qua việc mở rộng danh mục và phương thức đầu tư quỹ BHXH.
10. Bổ sung một
chương quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về đối tượng,
nguyên tắc, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước đối với bảo
hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và người lao
động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.
11. Quy định cụ
thể về “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở”: Luật quy định “mức tham
chiếu” dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH; khi chưa bãi bỏ mức
lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Mức tham chiếu được điều
chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù
hợp với khả năng của ngân sác nhà nước và quỹ BHXH.
12. Tăng cường
tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động bằng
việc dành riêng 01 chương để quy định về quản lý thu, đóng BHXH; làm rõ nội hàm
và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH.
13. Tạo điều
kiện thuận lợi cho người tham gia và thụ hưởng quyền lợi BHXH thông qua việc bổ
sung quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH; điều chỉnh, cắt giảm, đơn
giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện BHXH.
14. Sửa đổi, bổ
sung quy định của các chế độ BHXH phù hợp hơn với thực tiễn, đảm bảo tốt hơn
quyền lợi của người lao động: Luật BHXH số 41/2024/QH15 đã kế thừa, phát triển
những quy định hiện hành phù hợp đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn, sửa đổi
các quy định chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn, bảo đảm tính đồng bộ,
thống nhất của hệ thống pháp luật.